RPA - wina południowoafrykańskie

W Republice Południowej Afryki wino wytwarza się od kilkuset lat. Już w XVIII wieku w regionie Przylądka Dobrej Nadzieji i znanego portu w Kapsztadzie produkowano legendarne białe słodkie wino Constantia (produkowane od 1685 roku sławę zdobyło na początku w Holandii jeszcze przed końcem tego samego stulecia). Jednak przez większość czasu winiarze tego regionu, obecnie w RPA, bardziej stawiali na ilość niż na jakość. Winą było między innymi centralne planowanie produkcji wina poprzez gigantyczną spółdzielnię KWV (Kooperatieve Wijnbouwers Vereniging), która podlegała rządowym wytycznym. Ostatecznym ciosem w wina południowoafrykańskie było wprowadzone w 1980 roku na RPA sankcji związanych z utrzymywaniem się w tym kraju apartheidu.

Wina południowoafrykańskie XXI wieku

Upadek apartheidu w 1990 roku miał wpływ na wszystkie aspekty życia społęczno-gospodarczego w tym na produkcję wina. Nelson Mandela okazał się wielim propagatorem lokalnego wina. Na tyle wielkim, że w 1993 roku w czasie gdy otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla uczcił to jakościowym winem południowoafrykańskim. Od tego czasu coraz więcej winnic produkuje wina nagradzane na międzynarodowych wystawach winiarskich i sprzedaje je po przystępnych cenach.

Charakterystyczne dla RPA (podobnie jak dla całego nowego świata) jest to, że winnice są zdecydowanie większe od europejskich. Dzięki temu charakteryzują się dużym zróżnicowaniem gleby i mikroklimatu, co pozwala na uprawę wielu różnych szczepów w obrębie jednej posiadłości. Wydaje się, że to właśnie w RPA jest najwięcej producentów, którzy z jednej winnicy dostarczają po kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt rodzajów win. Jest to pewna metoda na przyciągnięcie klienta, gdyż za stosunkowo niskie ceny można tu od jednego producenta otrzymać wina w wielu różnych stylach. Najnowszym pomysłem na utrzymanie klienta jest panująca w RPA od kilku lat moda na silne uzależnianie smaku wina od rocznika produkcji. Jako że klimat jest tu dość stabilny doprowadzenie do optymalnej produkcji powodowałoby, że kolejne roczniki byłyby niemal nieodróżnialne od siebie. RPA jako pierwszy kraj na świecie zwróciło uwagę na to, że klienci będący znawcami wina lubią ciągle poznawać nowe smaki. Producenci z RPA realizują te oczekiwania poprzez różnorodne zabiegi na przykład zmiany w składzie kupażu czy produkcje wina o różnym poziomie alkoholu w różnych latach.

Szczepy winne w RPA

Nie trzeba być wielkim znawcą wina, by wiedzieć, że narodowym szczepem RPA jest Pinotage. Powstał on w 1925 roku jako krzyżówka odmiany Pinot Noir i Cinsault, którą nazywano w Afryce Południowej Hermitage i stąd jego nazwa (Pinot Noir-Hermitage). Ojcem tego szczepu jest profesor Abraham Perold z Universytetu w Stellenbosch. Pierwsze komercyjne wina z tej odmiany pojawiły się w latach 60-tych XX wieku, a popularność zdobył po upadku aperthaidu, gdy importerzy i sommelierzy chcieli zaproponować swoim klientom wino najbardziej harakterystyczne dla tego kraju. Pinotage to odmiana o dobrej wydajności, nie tak delikatna i nie tak wrażliwa na gorszą pogodę czy pasożyty jak Pinot Noir. Po Cinsault krzyżówka odziedziczyła możliwość produkcji intensywnych win, zwłaszcza przy niskiej wydajności (jak w Côtes du Rhône) lub doskonałym klimacie (jak w RPA). Pinotage dojrzewa stosunkowo wcześnie, daje wina o dobrym ciele, zharmonizowane, z dobrymi taninach i przyjemnej kwasowości.

Innymi szczepami służącymi do produkcji czerwonych win są uprawiane w RPA: Cinsault (który notabene często jest kupażowany z Pinotage), Cabernet Sauvignon, Pinot Noir, Shiraz ale również portugalski Tinta Barocca, Tinta Roriz, Touriga Nacional czy wiele innych. Jeśli pobuszujemy w sklepie z winami, gdzie stoi na półce przynajmniej kilkadziesiąt butelek na pewno znajdziemy wina z niewielkim udziałem niemal wszystkich szczepów światowych. Natomiast migracja w drugą stronę, czyli eksport szczepu Pinotage poza granice kraju jest marginalna. Na świecie można spotkać tylko pojedyncze butelki wina wyprodukowane z tego szczepu rosnącego poza RPA.

Jeśli chodzi o białe wina RPA słynie przede wszystkim z Chenin Blanc (zwany tu Steen), które przeżywa teraz wielki comeback. Ponadto rosną tu Colombar, Hanepoot, Riesling, Crouchen Blanc, Weisser Riesling zwany Rhine, Sauvignon Blanc, Chardonnay, Semillon czy Gewurztraminer.

Apelacje winne w RPA

Prawo definiujące zasady produkcji wina w RPA określa miejsce pochodzenia wina za pomocą klasyfikacji WO, czyli Wine of Origin. System ten, który można przyrównać do apelacji wymaga, aby na etykiecie pojawiła się nazwa odmiany, rocznik oraz pochodzenie winogron. Odmiana i rocznik wymieniona na etykiecie musi stanowić minimum 85% zawartości która została podana w klasyfikacji WO. Dane dotyczące miejsca pochodzenia muszą być bardziej restrykcyjne to znaczy 100% wina musi pochodzić z miejsca wskazanego na etykiecie. Wyjątkiem od podawania szczepu czy szczepów na etykiecie jest tak zwane wino z posiadłości, które musi posiadać charakterystyczną rozpoznawalną dla niego nazwę. Ponadto wszystkie winogrona tworzące to wino muszą pochodzić z jednej zarejstrowanej posiadłości w której następnie wino jest produkowane i butelkowane.

Klasyfikacja WO w kwestii miejsca położenia musi wskazywać region, dystrykt lub okręg z którego pochodzi wino. Regiony to największe obszary winiarskie takie jak Olifants River, Piketberg, Swartland, Tulbagh, Paarl, Stellenbosch, Cape Town, Worcester, Robertson, Swellendam, Klein Karoo, Overberg. Regiony dzielą się na dystrykty, czyli mniejsze obszary. Poza dystryktami przynależnymi do konkretnych regionów istnieje kilka dystryktów nieprzydzielonych do żadnego regionu: Swellendam, Bonnievale, Piketberg, Overberg, Walker Bay i Douglas. Dystrykty dzielą się na okręgi, przy czym starano się, aby każdy z okręgów charakteryzował się jednolitymi glebami i aby w pewien sposób przybliżał on francuskie pojęcie terroir. Ponownie poza okręgami przynależnymi do konkretnych dystryktów znajdują się okręgi nie przynależne do żadnego dystryktu: Cederburg, Benede-Oranje czy Andalusia. W ramach żadnego z miejsc położenia nie ma żadnych ograniczeń co do listy dozwolonych bądź zakazanych winogron z których mogą powstawać wina.