Chile - wina chilijskie

Chile, a w zasadzie Republika Chile, to państwo w Ameryce Południowej, ciągnące się długim pasem na zachodnim wybrzeżu kontynentu nad Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Peru a od wschodu z Boliwią i Argentyną. Do Chile należy też ponad 3 tysiące wyspy przybrzeżne i na otwartym oceaniew tym Wyspa Wielkanocna, najbardziej oddalony od innych lądów skrawek ziemi na kuli ziemskiej. Stolicą Chile jest Santiago de Chile.

Chile z punktu widzenia klimatycznego dzieli się na cztery obszary klimatyczne. Region północny (od granicy z Peru do 31 równoleżnika) charakteryzuje wybitnie suchy klimat zwrotnikowy. Zaznacza się tu wyraźny wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego. To w tym obszarze leży pustynia Atakama, gdzie miejscami deszcz nie padał od ponad 400 lat.

Region środkowy, pomiędzy 30 a 40 równoleżnikiem posiada klimat podzwrotnikowy morski. Opady dominują w porze zimowej, czyli od maja do lipca, pozostałe okresy są suchsze. Najcieplejszym miesiącem, inaczej niż w Polsce czy ogólnie na półkuli północnej, jest styczeń zaś najchłodniejszym lipiec. To właśnie w tym regionie znajdują się wszystkie regiony winiarskie chile, w których produkuje się wino od Elqui Valley na północy (w najcieplejszym regionie) do Malleco Valley na południu (najzimniejszy region). To właśnie ten obszar Chile przedstawia mapa.

Na południe od 40 równoleżnika panuje klimat umiarkowany morski z bardzo wysokimi ilościami opadów i niższymi średnimi temperaturami, co uniemożliwia już produkowanie wina. Najdalej na południe wysunięte krańce Chile znajdują się w strefie klimatu subpolarnego i są pod wpływem powietrza i prądów morskich Antarktydy.

Historia wina w Chile

W Chile przed pojawieniem się europejczyków nie istniały lokalne odmiany winorośli, a wszystkie winne krzewy wyrosły z sadzonek sprowadzonych z Europy. Pierwszą winnicę założył w 1554 roku w okolicach dzisiejszego Santiago de Chile żołnierz Juan Jufre de Loaiza y Montesano, któego uznaje się za ojca chilijskiego winiarstwa. Początkowo uprawiano tu niemal wyłącznie czerwoną odmianę Pais pochodzącą od szczepu Monica z Sardynii, zwaną na obszarze obecnej Kalifornii i Meksyku Mission, a w Argentynie Criolla Chica. Produkowane z tego szczepu pospolite wino miało jasnoróżową barwę ze względu na niezbyt ciemną skórkę oraz metodę wytwarzania. Produkcję w niewielkim stopniu uzupełniał wtedy Muskat Aleksandryjski. Po uzyskaniu przez Chile niepodległości w roku 1818, zaczęły do tego kraju przybywać fale emigrantów z Europy (generalnie z Francji, Włoch i Niemiec), przywożąc także sadzonki szlachetniejszych odmian. Przełomem były działania Clauda Gaya, Francuza który w latach trzydziestych XIX w. w ramach badań sprowadził do Chile 70 uznawanych wtedy za najciekawsze i najwyższej jakości odmian winorośli z całego świata. Kolejną osobą, która położyła podwaliny winiarstwa w tamtym okresie był Silvestre Ochagavia, który w 1851 założył winnicę w której posadził najważniejsze i najszlachetniejsze francuskie odmiany winorośli. I tak przygotowane Chile weszło w lata 1870-1890, kiedy to winnice europejskie padły właśnie ofiarą filoksery. Nie należy się dziwić, że winiarze Chilijscy wykorzystali okazję gwałtownie rozbudowując eksport wina do Europy. Po znalezieniu rozwiązania problemu filoksery w Chile nastąpiła stagnacja, gdyż uprawiano głównie odmiany najbardziej plenne z przeznaczeniem na rynek wewnętrzny i do produkcji miejscowej brandy. Uprawa winorośli niemal całkowicie ustała pod koniec rzędów Salvadora Allende. Winiarstwo w Chile podniosło się dopiero w latach 80-tych XX wieku, kiedy to Pinochet pod koniec swoich rządów doprowadził do otwarcia się Chile na rynki zewnętrzne. W chilijskim winiarstwie pojawiły się wtedy znaczące inwestycje zagraniczne, nastąpiła spektakularna modernizacja oraz unowocześnienie większości winiarni. W wyniku tych działań oraz coraz większej światowej mody na wino areał chilijskich winnic podwoił się, a eksport win chilijskich stał się zauważalnym zjawiskiem na świecie. Passa win chilijskich trwa do dziś.

Regiony winiarskie w Chile

Obowiązujące w Chile od 1995 roku przepisy winiarskie określają kilka najważniejszych ograniczeń, które muszą być przestrzegane w czasie produkcji i oznaczania wina. Najważniejsze z nich to granice regionów, podregionów i stref upraw, listę dopuszczonych do produkcji wina szczepów (obecnie są to 23 szczepy, które można uprawiać na terenie całego kraju), możliwość dokwaszania (można dodawać do wina kwas winny) czy brak możliwości szaptalizacja (dosładzanie moszczu jest zabronione) oraz informacje, które muszą być podane na etykiecie. Obecne prawo nakłada na oznaczenia tak zwany przepis 75%. Oznacza to, że podane na etykiecie informacje muszą być zgodne w 75% z zawartością butelki. Tak więc podany na butelce rocznik oznacza, że 75% winogron pochodzi z tego roku, podany szczep lub szczepy określa przynajmniej 75% użytych do produkcji szczepów, a podanie regionu oznacza, że 75% wina wyprodukowano z winogrom pochodzących z tego regionu. Prawo Chilijskie związene z winem zezwala na nawadnianie winnic. Najczęściej woda do nawadniania pochodzi z górskich strumieni z Andów. Nawadnianie jest potrzebne Chilijskim winnicom od Atakamy do środkowej części Central Valley w której za graniczną uznaje się Colchagua Valley. Oczywiście nie jest to prawną regułą czyli można zapewne spotkać niejedną nienawadnianą winnicę na północ od granicznej doliny jak i niejedną nawadnianą na południe od Colchagua Valley.

Oficjalna struktura podziału ma cztery poziomy: główny region winiarski, podregion, strefa i obszar. Główne regiony to: Atacama, Coquimbo, Aconcagua, Valle Central i Sur. Tylko Valle Central lub inaczej Central Valley może określać samodzielnie region produkcji wina. W pozostałych przypadkach należy podać podregion zwany czasami subregionem, strefę lub obszar produkcji. Ze względu na jednoznaczność wystarczy podać na etykiecie jedno miejsce pochodzenia wina, aby określić jego przynależność. Im szersze określenie położenia tym większy region dostarczał winogron do produkcji tego wina. Najczęściej wina określane regionem Centrall Valley to wina wielkich wytwórców powstające jako kupaż win z wielu winnic w różnych subregionach, co wcale nie oznaczam, że są to wina gorszej jakości. Podział poszczególnych regionów zaprezentowałem poniżej.

Atakama

Nazwa regionu pochodzi od nazwy pustyni, która obejmuje niemal cały obszar. Winorośl uprawiana jest jedynie w dwóch dolinach rzek, które zapewniają warunki do uprawy krzewów winnych. Doline te to Valle de Copiano i Valle del Huasco, które nie są dzielone na mniejsze obszary. Większość zbiorów przeznaczona jest na produkcję Pisco. Pisco to klasyczne, powstałe na bazie winnych gron aguardiente. Pojawił się ono w Ameryce Południowej w połowie XVI wieku wraz z podbijającymi tą ziemię Hiszpanami. Poza Chile jest popularne rónież w Peru, skąd pochodzi nazwa tego alkoholu. Niewielka część chodowanych tu gron przeznaczona jest na produkcję wina stołowego mizernej jakości.

Coquimbo

Region położony pomiędzy pustynią Atakama, a doliną Aconcagua. Większość uprawianych w tym regionie winogron to różne odmiany Muszkateli i Pedro Ximénez. Większość zbiorów do niedawna służyłą do produkcji Pisco. Obecnie próbuje wykorzystać się panującą modę na chilijskie wina i produkować tu wina jakościowe. Doliny w tym regionie są niemal pustynne i gdyby nie nawadnianie oraz wpływ chłodnego, oceanicznego Prądu Humboldta, byłoby tu za gorąco dla winorośli. Podregiony nie są w tym regionie podzielone na strefy, tylko od razu na obszary:

• Valle del Elqui
  • Vicuna
  • Palhuano
• Valle del Limari
  • Ovalle
  • Monte Patria
  • Punitaqui
  • Rio Hurtado
• Valle del Choapa
  • Salamanca
  • Illapel

Aconcagua

Region Aconcagua bieże swoją nazwę od doliny Aconcagua, która z doliną Casablanca tworzy cały region. Jest on najbardziej gorącym i suchym regionem winiarskim Chile, w którym regularnie i od dawna powstają wina jakościowe. Średnio jest tu od 180 dni słonecznych w poderegionie Casablanca do 240-300 słonecznych dni w podregionie Aconcagua. W lecie chmury są rzadkością a atemperatura rzadko spada poniżej 30 st. C. W takim klimacie powstają wina, które tylko formalnie wymagają podawania rocznika za względu na to, że kolejne lata są do siebie bardzo podobne. Rocznik służy tylko określeniu długości czasu dojrzewania i leżakowania. Tu podregiony rónież nie dzielą się na strefy, tylko od razu na obszary:

• Valle del Aconcagua
  • Panquehue
• Valle de Casablanca

Valle Central

Dolina Środkowochiljska, to najstarszy i najważniejszy jak dotąd region winiarski Chile. W dolinach Maipo, Maule, Curico, Cachapoal i Colchagua, powstają najpopularniejsze na świecie chilijskie wina. Panuje tu ciepły i umiarkowany klimat, najbardziej optymalny do produkcji wina. W dolinach Maipo i Cachapoal winnice trzeba jeszcze nawadniać. Ale dalej na południe, od doliny Colchagua czasami udaje się obyć bez nawadniania. W Curico i w Maule ilość opadów jest już wystarczająca. Najważniejsze uprawiane w Central Valley szczepy, to: Cabernet Sauvignon, Merlot, Carmenere, Syrah, Chardonnay i Sauvignon Blanc. Central Valley dzieli się klasycznie według przepisów winiarskich Chile na strefy i obszary:

• Valle del Maipo
  • Valle del Maipo
    • Santiago
    • Pirque
    • Puente Alto
    • Buin
    • Isla de Maipo
    • Talagante
    • Melipilla
    • Alhue
• Valle del Rapel
  • Valle del Cachapoal
    • Rancagua
    • Requinoa
    • Rengo
    • Puemo
  • Valle de Colchagua
    • San Fernando
    • Chimbarongo
    • Nancagua
    • Santa Cruz
    • Palmilla
    • Peralillo
    • Lolol
    • Machigue
• Valle del Curico
  • Valle del Teno
    • Rauco
    • Romeral
  • Valle del Lontue
    • Molina
    • Sagrada Familia
• Valle del Maule
  • Valle del Claro
    • Talca
    • Pencahue
    • San Clemente
    • San Rafael
  • Valle del Loncomilla
    • San Javier
    • Villa Alegre
    • Parral
    • Linares
  • Valle del Tutuven
    • Cauquenes

Sur

Najdalej na południe wysunięty region to już prawie Patagonia. W dolinie Itata winnice powstały już za czasów konkwisty winnice. Region przez wiele lat dostarczał najtańszych win stołowych, głównie z historycznej odmiany Pais i Muskat Aleksandryjski. Dopiero w ostatnich latach, już po pojawieniu się mody na wina chilijski zaczęto tu sadzić szlachetniejsze odmiany, przede wszystkim Cabernet Sauvignon, Chardonnay i Sauvignon Blanc. Panujące tu nienajlepsze warunki klimatyczne sprzyjają kształtowaniu się większej niż w innych regionach Chile równowagi między kwasowością a słodyczą. Chłodniejszy klimat przedłuża okres dojrzewania owoców, dzięki czemu w winie można wydobyć z gron delikatne i finezyjne aromaty, szczególnie ważne dla win białych. Podobnie jak w regionie Coquimbo podregiony dzielą się od razu na obszary:

• Valle del Itata
  • Chillan
  • Quillon
  • Portezuelo
  • Coelemu
• Valle del Bio-Bio
  • Yumbel
  • Mulchen